Pieter Vreedestraat

De Muntel

Jaar

Naam

Bron

1921

Pieter Vreedestraat

RB 28-02-1921. GB 1921 no 131.

1928

Pieter Vreedestraat

Adresboek voor 's-Hertogenbosch 1928

Radicale Keezen en Oranjekraaiers

door Ed Hupkens

De Pieter Vreedestraat verbindt de Geert van Woustraat met de Pelssingel. De straat is genoemd naar Pieter Vreede, geboren 1750 te Leiden en overleden 1837 te Heusden. Hij was een welgestelde, doopsgezinde lakenfabrikant in de Sleutelstad, maar verplaatste zijn fabriek naar Lier, vlakbij Tilburg.

De tweede helft van de 18e eeuw bracht roerige jaren, die de politieke en sociale structuren blijvend zouden veranderen. De Verlichting en Franse Revolutie wezen de weg naar vrijheid, gelijkheid en broederschap. In Nederland waren het de Patriotten (spotnaam 'Keezen' ook wel 'Keeshonden') die de Franse ideeën uitdroegen. Zij stonden recht tegenover de Orangisten (spotnaam 'Oranjekraaiers'), behoudende aanhangers van stadhouder Willem V. In 1782 publiceerde Pieter Vreede - onder pseudoniem Frank de Vrij - zijn gedicht De Oranjeboom, waarin hij zich fel afzette tegen het stadhouderlijk stelsel. Binnen dit systeem draaide alles om de ambten die door de stadhouder, in ruil van openbare steun, aan leden van ridderschappen en stadsregeringen werden gegeven. De Staten-Generaal loofde 1.000 gouden rijders uit voor diegene, die de echte naam van de schrijver zou prijsgeven. Zonder succes overigens. Onder de schuilnaam Harmodius Friso schreef Pieter Vreede een aantal revolutionair getinte pamfletten. Vreede was lid van het Bossche Comité van Waakzaamheid (1798-1801). Deze comités moesten activiteiten van Oranjegezinden opsporen en bestrijden. Hij streed voor de gelijkberechtiging van Staats-Brabant in de Staten-Generaal. In 1796 werd hij voor de Unitaristen lid van de Nationale Vergadering, een soort parlement. Vreede was een fanatiek voorstander van een unitaristische grondwet, die van Nederland een gecentraliseerde eenheidsstaat wilde maken. Provincies en stadsbesturen moesten hierbij veel macht inleveren. 22 januari 1798 was Pieter Vreede nauw betrokken bij een door generaal Daendels - met hulp van Franse troepen - uitgevoerde staatsgreep. De nieuwe leiders van de Bataafse Republiek voerden op alle niveaus grootscheepse zuiveringen uit. Hun tegenstanders (federalisten en moderaten) werden aangehouden en gevangen gezet. In de steden, ook in Den Bosch, werden alle Orangistische sociëteiten en verenigingen opgeheven. Vreede werd hoofd van het radicale Uitvoerend Bewind (regering). Juni 1798 voerde Daendels wederom een staatsgreep uit, Vreede vluchtte naar het buitenland. Nadat de aanklacht tegen hem was ingetrokken, keerde hij terug naar Tilburg, maar politiek was zijn rol uitgespeeld. Omstreeks 1825 gaf hij zijn lakenfabriek over aan enkele zonen en vestigde zich in Heusden, alwaar hij twaalf jaar later overleed.

Stadsblad woensdag 4 april 2012

Pieter Vreedestraat

Pieter Vreede ziet in 1750 het levenslicht en overlijdt in 1837 te Heusden. Hij is fabrikant te Leiden, maar verplaatst zijn fabriek naar Tilburg, waar hij een der leiders wordt van de Landelijke Bond van Vrijkorpsen, beter bekend als de Patriotten.

106

Deze beweging strijdt voor gelijkberechtigdheid van Brabant ten opzichte van de andere gewesten. In 1796 wordt hij lid van de Nationale Vergadering voor de Unitarissen, een soort parlement. Hij behoort tot de 'Twaalf Apostelen', die onder zijn leiding met Frankrijk onderhandelen over een ondeelbare Nederlandse republiek. Hij vlucht na de staatsgreep van 12 juni 1798 naar Lier, maar krijgt een maand later toestemming om naar Nederland terug te keren. In 1872 publiceert hij onder het pseudoniem Frank de Vrij het gedicht De Oranjeboom, waarin hij het idee van de volkssoevereiniteit verdedigt. Hij is onder hetzelfde pseudoniem de officiële dichter ter gelegenheid van patriottische feesten te 's-Hertogenbosch.

107

Frans Peters, 'Straatnamen op de Muntel' in: De Muntel II (2004) 106-107

Pieter Vreedestraat 2

Pieter Vreedestraat 2 (1921)

1923	Johannes M. van den Bogaard (brievenbesteller) - wed. Johannes M. van Buul (zonder)
1928	wed. J.M. van Buul - M.J.H.S. Meijer
1943	J. van Rossum (reiziger)

Pieter Vreedestraat 4

Pieter Vreedestraat 4 (1921)

1928	wed. J.A.J. Donkers
1943	J. Kriste (koopman bakkerij-gereedsch.)

Pieter Vreedestraat 6

Pieter Vreedestraat 6 (1921)

1923	Henricus F. Bettonviel (opzichter fabriek)
1928	H.J. Bettonviel
1943	A.A. van Bekkum (conducteur N.S.)

Pieter Vreedestraat 8

Pieter Vreedestraat 8 (1921)

1928	H.W.J. de Groot
1943	G.A. Schouten (sigarenmaker)

Pieter Vreedestraat 10

Pieter Vreedestraat 10 (1921)

1928	J.J. Hulsman
1943	J.C.M. Hulsman (kantoorbediende) - J.J. Hulsman (meubelmaker) - W.P.M. Hulsman (kantoorbediende)

Pieter Vreedestraat 12

Pieter Vreedestraat 12 (1921)

1923	Jacobus J. van Breemen (sigarensorteerder)
1928	P.J. Wiggers
1943	wed. J. van der Maesen-van Zetten (huishoudster) - M.F.J. Wiggers (onderwijzeres) - P.J. Wiggers (meubelmaker)

Pieter Vreedestraat 14

Pieter Vreedestraat 14 (1921)

1928	L.E. Manche
1943	F.G. Knuvers (sigarenmaker)

Pieter Vreedestraat 16

Pieter Vreedestraat 16 (1921)

1928	P.G.J. van Loon
1943	P.G.J. van Loon (keurmeester keuringsdienst)

Pieter Vreedestraat 18

Pieter Vreedestraat 18 (1921)

1928	H.H. Körner
1943	M.J. Bakx (hoofdgeleider N.S.)

Pieter Vreedestraat 20

Pieter Vreedestraat 20 (1921)

1928	A. Niemer - D.M. Trum
1943	C. van Lith (bakker)

Pieter Vreedestraat 22

Pieter Vreedestraat 22 (1921)

1923	Wilhelmus H. Antonisse (schoenmaker) - Wilhelmus H. Antonisse (schrijver arbeidsbeurs)
1928	W.H. Antonisse
1943	M. Vaes (meubelmaker)

Pieter Vreedestraat 24

Pieter Vreedestraat 24 (1921)

1923	Hermanus M. Bettonviel (ornamentsnijder)
1928	H.J.A. Beukers
1943	W.H.M. Leenders (tandtechniker)

Pieter Vreedestraat 26

Pieter Vreedestraat 26 (1921)

1928	A.J. Klep
1943	J.H. Immesen (monteur garagehouder)

Pieter Vreedestraat 28

Pieter Vreedestraat 28 (1921)

1923	Johan Fr.W. Goossens (part. klerk hypoth. en kadaster)
1928	F.M.L. Neijts - F.B.F. Sonnenberg
1943	J.J.H. Amelsvoort (brievenbesteller)

Pieter Vreedestraat 13

Pieter Vreedestraat 13 (1921)

1923	Leonis J.F. Clement (part. klerk v. hypoth. en kadaster)

Pieter Vreedestraat 7

Gemeentelijk monument

Pieter Vreedestraat 7 (1921)

1928	H.C. Jacobs
1943	H.P.J. Tiebosch (brievenbesteller)

Pieter Vreedestraat 5

Gemeentelijk monument

Pieter Vreedestraat 5 (1921)

1928	F.A.P.J. Ghijben
1943	W. Smaling (spoorwegbeambte-conducteur)

Pieter Vreedestraat 3

Gemeentelijk monument

Pieter Vreedestraat 3 (1921)

1923	Simon Clement (klerk telegrafist Ned. Sp.)
1928	J.A. Beniers
1943	G.C.J. van Bers (vertegenwoordiger)

Pieter Vreedestraat 1

Gemeentelijk monument

Pieter Vreedestraat 1 (1921)

1928	J. van de Griendt
1943	J. Schoormans (bankwerker N.S.)

  5212 RL  1..11
  5212 RL  2..28

Pieter Vreedestraat

De Muntel

Radicale Keezen en Oranjekraaiers

Pieter Vreedestraat

Op deze pagina